هنرهای سنتی از دیرباز در میان کردها رواج داشته و با توجه به شرایط خاص جغرافیایی از تنوع برخوردار بوده است. تولید این آثار، هم مصرف محلی دارد و هم از نظر اقتصادی در بهبود زندگی مردم منطقه مؤثر است.
یکی از این هنرهای سنتی لباس چوخه رانک است، چوخه رانک پوششی از قدیمی ترین لباس سنتی اصیل منطقه می باشد که در حال حاضر در مناطق اورامانات تولید می شود.
این لباس در نوع خود پارچه ساده یا گل دار به صورت قطعات مختلف، از پشم ـ کرک و مو می باشد که پشت و روی پارچه همسان بافته می شود نوع مرغوب شال یا چوخه رانک از نوع موی بزی معروف به مرغوز یا (مه ره ز) تولید می شود.
این لباس به علت اصالت خود در بیشتر جشنها و مراسم ها به کار برده می شود به طوری که حتی در تمام نمایشگاههای جهان برتری خود را حفظ کرده است.
چوخه رانک در نوع خود پارچه ساده یا گل دار به صورت قطعات مختلف، از پشم و کرک و مو است که پشت و روی پارچه همسان بافته می شود، نوع مرغوب شال یا چوخه رانک از نوع موی بزی معروف به مرغوز یا (مه ره ز) تولید می شود.
بزی با موهای لطیف و بلند و براق که در سال از هر بز بین ۲/۵ – ۲ کیلو گرم مو می توان برداشت نمود البته این محصول را در رمه های اصیل گاهی تا دو برابر این مقدار می توان برداشت کرد .
مهمترین کار جهت افزلیش تولید در این نژاد اصلاح این نژاد است که در این حالت انتخاب بزهایی که دارای موی مجعد و لطیف و سفید باشند و همچنین ویژگیهای بزهای نر جهت جفت گیری بسیار اهمیت خواهد داشت .
تغذیه محلی بز مرغز
از آنجایکه وابستگی بزهای مرخز به لحاظ سیستم تغذیه۹۰ درصد به درختان بلوط واقع در جنگلهای زاگرس شمالی میباشد لذا دامداران در تمام زمستان از سر شاخه های خشک شده این درخت که با گلازنی(قطع شاخه‌ها وسر شاخه‌ها برگ بعضی از گونه‌های بلوط مناطق جنگلی) جمع آوری کرده اند وآنرا به نام «گلا» می نامند جهت تغذیه بز استفاده می کنند. سرشاخه زنی یا سرشاخه بری درختان بلوط سابقه ای طولانی ودیرینه داردوبدرستی نمی‌توان تاریخ مشخصی برای آن بیان نمود. در فصول بهار و تابستان نیز برگ بلوط به صورت تر در تعلیف این دامها مورد مصرف قرار می گیرد.
یکی از خصوصیات مهم پارچه شال یا چوخه رانک سبک بودن، خنک بودن در فصل گرما و گرم بودن در فصل سرما است.
این لباس شامل نیم‌تنه‌ای به نام چوخه که از جنس پشم یا کتان است و در این منطقه آن را «چوخه» می‌نامند، و شلواری گشاد به‌نام رانک که مچ‌پای آن تنگ است.سورانی که نوعی آستین شل و دراز است که دارای شکل مثلثی بوده و بر روی مچ و دست بسته می شود.شال که ۳ تا ۱۰ متر طول دارد که در ناحیه کمر بر روی لباسها بسته می شود. دستار یا «کلاقاه» نیز به بعنوان کلاه بر سر مردان کاربرد دارد.
یکی از بافندگان این لباس در گفتگویی با خبرنگار ما اظهار داشت: هر منطقه بر اساس فرهنگ و وضعیت جغرافیایی خود نوعی پوشش مخصوص به خود دارد و در این مناطق هم لباس چوخه رانک از این گونه است.
ملیحه خانم افزود: لباس سنتی چوخه رانک براساس نیاز این منطقه درست شده است و ساخت ان هم نوعی است که در زمستان پوششی گرم و در تابستان هم خنک است.
وی گفت: برای ساخت این لباس ابتدا باید مرز را تهیه و به الیاف نخی که حدود یک ماه طول می کشد تبدیل کرد و بعد از آن که به صورت الیاف بزرگی از نخ درآمد، برای حلاجی کردن ، به حلاج سپرده می شود.
وی ادامه داد: حلاج نیز پس از در کنار هم قرار دادن این نخ به صورت تکه پارچه هایی کم عرض تبدیل و در نهایت به دوخت آن اقدام می کنند.
یکی از فروشندگان این کالای تولیدی نیز در این باره به ما گفت: تهیه این لباس که مراحل خاص خودش را دارد پس از تبدیل مرز به نخ و تبدیل نخ به تکه پارچه هایی کم عرض ان را تحویل خیاط می دهند.
وی افزود: این لباس تولیدی در قبل از دوخت آن به فروش می رسد و با توجه به مراحل سخت و هزینه های صرف شده در آن بسته به نوع آن از ۸۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان ارزش دارند.
وی گفت: بعد از فروش این اثر سنتی منطقه است که خریدار آن را در سایز مشخص تحویل خیاط خواهد داد.
منبع : هزار ماسوله