بایِنْگان، یا بایَنگان، بخش و شهری در استان کرمانشاه و در ۱۲۰ کیلومتری شمالغربی کرمانشاه واقع شده است و از توابع شهرستان پاوه می باشد.
بانیکان نیز ظاهراً صورت تصحیف شده این کلمه است که گاه در منابع رسمى دیده مى‌شود.
مناطق جغرافیایی:
بخش باینگان: این بخش یکى از بخشهای سه‌گانه پاوه است که از شمال به نوسود و حومه پاوه، از جنوب به جوانرود و از غرب به کشور عراق محدود مى‌گردد. قسمت زیادی از خاک این بخش را ارتفاعات فراگرفته که شامل ماکووان ، گزن، اوته، بَلْهَس، زردوئى، کله خانى، راگا، گَرمَزناب و شش دول است.
بخش باینگان در حوضه شمال غربی استان کرمانشاه قرار گرفته است و آب و هوای نیمه مرطوب دارد. اهم رودهای آن شامل سیروان، زیمکان (160 کیلومتر) که پس از پیوستن رود چم زریسک (آب زرشک) به آن به رودخانه سیروان مى‌ریزد، لِیَله (73 کیلومتر)، چَم‌ِ مرّه خیل (30 کیلومتر)، آب سفید برگ، آب خلیفه و آب لَرَن است. رودهای دودان و باینگان نیز در همین ناحیه جریان دارند.
بخش باینگان شامل ۲ دهستان به نام های شیوسر و ماکوان است که این دو دهستان شامل روستاهای متعددی میباشد که آمار آنها بصورت زیر میباشد.
دهستان شیوه‌سر: که شامل روستاهای اریت، بانه وره، بله ای، ساتیاری، لاران علیا و لاران سفلی، مزیدی میرعبدلی، زرین چیا میوان
دهستان ماکوان: که شامل روستاهای تین، زردویی، سفیدآب، انجیرک باغی، دودان، سیمان، گوریگور، لشگرگاه و هرتا میباشد
گفتنى است، قرآنى که کتابت آن به حدود ۳۰۰ سال پیش باز مى‌گردد، در روستای میر عبدلى، یکى از آبادیهای بخش باینگان نگهداری مى‌شود.
جغرافیای طبیعی:
نواحى مختلف این بخش برای رویش انواع گیاهان دارویى و صنعتى مساعد است. در این منطقه کوهستانى جنگلهای تنک نیز دیده مى‌شود. جانوران گوناگون و پرندگان مختلفى نیز حیات وحش این ناحیه را تشکیل مى‌دهند.
جمعیت:
منطقه (بخش) باینگان در ۱۳۷۵ دارای 12154 نفر که شامل ۴۳۹۲ خانوار است که ترکیب جنسیتی جمعیت، شامل 6057 مرد و ۶۰۹۷ زن بوده است که در سرمشاری سال ۱۳۸۵ جمعیت *شهر* باینگان ۲۲۶۵ نفر اعلام شده است. نسبتهای باسوادی و شغلى در این بخش به ترتیب 62% و ۷/۱۵% گزارش شده است.
درآمد:
درآمد مردم این بخش برپایه دامداری، باغداری و کارگری ساده‌است. آب باغداری بخش باینگان از رودخانه و چشمه تأمین مى‌شود. انواع محصولات باغداری، پرورش طیور به طریق سنتى، فرآورده‌های دامى و لبنى – که جنبه صادرات نیز دارد – و صنایع دستى، از اهم تولیدات این منطقه به شمار مى‌رود. در سال ۱۳۶۶ این بخش دارای 1062خانوار که شامل ۴۹۲۵نفر عشایر کوچنده ییلاقى و ۱۱۲۳خانوار که شامل ۸۶۴۵ نفر عشایر کوچنده قشلاقى – از ایل کرد نژاد جاف – بوده است.
آیین و زبان:
اهالى باینگان از اهل سنت (شافعى) هستند و زبانشان کردی است که به لهجه جافى تکلم مى‌کنند. در خلال جنگ عراق و ایران، باینگان از جمله مناطقى بود که آسیب فراوان دید و ۵۰% از ساختمانهای این بخش ویران شد و بیشتر روستاهای آن از سکنه تهى گردید.
اطلاعات شهری شهر باینگان:
شهرباینگان: این شهرمرکز بخش باینگان‌است و در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی پاوه، در منطقه‌ای کوهستانى، با ارتفاع 1300متر از سطح دریا، و در ۳۵ عرض شمالى و ۴۶ و ۱۵ طول شرقى قرار گرفته است. شهر در منطقه پایکوهى قرار گرفته، و کوههای شاهو، راگا و ماکوان مشرف بر آن است. دره زیبای سهور در شمال شهر واقع، و شعبه‌ای از رود مرّه خیل در آن جاری است. رود چم مره‌خیل از جنوب باینگان مى‌گذرد و به رود مرزی سیروان مى‌ریزد. چشمه‌های دائمى چاوک و گرماب در نزدیکى شهر واقع است و مردم از آب آنها، از طریق لوله‌کشى، استفاده مى‌کنند. آب و هوای باینگان نسبتاً سرد و نیمه مرطوب است و درجه سرمای آن تا( ۲۶- ) نیز گزارش شده، و میزان بارش سالانه تا ۵۹۰ میلى‌متر به ثبت رسیده است. باینگان در اوایل دهه سال ۱۳۳۰ بالغ بر ۵۳۸ نفر بود که در سال ۱۳۷۰ به 1477 نفر که شامل ۲۹۸ خانوار بوده و در سال ۱۳۷۵ به 1866 نفر که شامل ۳۹۸ خانوار بوده که ترکیب جنسیتی آن به ۹۵۶ مرد و ۹۱۰ زن افزایش یافت. نسبتهای باسوادی و اشتغال سال ۱۳۷۵ در این شهر به ترتیب حدود ۹/۷۸% و ۴/۲۴% ثبت شده است. این شهر در ۱۳۶۷ش 204 خانوار بهره بردار باغداری داشته است.
قدمت تاریخی:
قدمت تاریخى شهر به پیش از اسلام باز مى‌گردد چنان چه مسجد جامع باینگان توسط عبدالله بن عمر بن خطاب(رض) همزمان با دو مسجد روستای زردویی و تین پی ریزی شده است. طوایف «بادنیان‌ِ» عراق، هسته اولیه جمعیت باینگان را تشکیل می داده، و شهر کنونى، ییلاق آنها محسوب مى‌شده است. به تدریج طوایفى در این محل ساکن شدند و نام آن را از بادنیان به بانیکان و سپس به باینگان تغییر دادند. باینگان از قدیم الایام مهد و کانون افرادی مخلص چون ملا فتاح فرشید باینگانی معروف به امام شافعی ثانی و خلیفه حیدر حیدری باینگانی از پیران طریقت بوده است و حال نیز شهر از فیض وجود نوه خلیفه بزرگ به اسم حاج خلیفه علی حیدری بهره مند است. علاوه بر افراد مذکور آرامگاه دو شخص روحانی دیگر به نام های شیخ احمد و پدر ایشان بابا میکائیل موجود است که هویت آنان به درستی مشخص نیست.
