نودشه خواستگاه واقعی کلاش

شهرهایی مانند مریوان به دلیل وجود بازارچه های مرزی بازار مناسبی برای صنایعی مانند صنعت «گیوه» فراهم کرده است، به طوری که در حال حاضر به اشتباه شهر مریوان به عنوان شهر جهانی گیوه ثبت گردیده است.

به گزارش خبرگزاری فارس از کرمانشاه، منطقه کوهستانی اورامانات باگذرگاه‌های صعب العبور،کمبود راه‌های ارتباطی ماشین رو، نوع معیشت مبتنی بر دامداری،کشاورزی و باغداری، ضرورت تحرک فراوان در فصول سه گانه بهار ،تابستان و پاییز (که فصول کار هستند) پا افزاری را می‌طلبد که سبک، راحت، مقاوم و خنک باشد و البته بتوان آن را با امکانات منطقه تولید کرد؛ پاافزاری چون «کلاش» یا همان «گیوه» بهترین پاسخ برای تمام این نیازها بوده است.

پا افزاری که محققان و کارشناسان قدمتی بیش از هزار سال برای آن متصور هستند، و بنابر روایت «البلخی» تاریخ نگار، پیشه گیوه بافی در سال 1105 میلادی در ایران کاملاً تکامل یافته و رواج داشته است.

یکی از معدود نقاطی که در ایران هنوز این پیشه فعال، زنده و پویاست، منطقه اورامانات کرمانشاه است و این پاپوش هنوز هم علاقه‌مندان خودش را داشته و دارد.

یک کارشناس مردم شناسی پایگاه منظر فرهنگی تاریخی اورامانات که در زمینه گیوه تحقیقات فروانی دارد به فارس می گوید:«هر چند در مورد قدمت این صنعت سندی در دست نداریم ولی با توجه به گفته هایی که سینه به سینه نقل شده است و مردم منطقه آن را ابراز می کنند می توان قدمت این صنعت را به 300 تا400 سال پیش برگردانیم که سرچشمه آن را روستای نودشه، حجیج و نوسود می دانند،روستای حجیج از این لحاظ که می توانند تمام نیازهای اساسی خود را تامین کند حایز اهمیت است.»

«عزیز مصطفایی» در مورد شیوه ساخت و ترکیب کلاش یا گیوه می گوید: در باره شیوه تولید گیوه زیره‌ای اهالی اورامانات معتقدند که گیوه ابتدا از چرم بوده است وسپس تغییرات اساسی در آن داده شده و از پشم بافته شده و پارچه جای چرم را می گیرد و اخیرا نیز نخ کارخانه‌ای نیز به دلیل  کم هزینه تر بودن و دوام بیشتر جای پشم گوسفند را گرفته است.

استادکاران کرمانشاهی هنر خود را به سایر شهرهای ایران برده‌اند

این محقق می گوید: با توجه به اینکه هر صنعتی به دنبال بازار به جاهای دیگر منتقل می شود گیوه نیز از این قاعده پیروی کرده و وارد شهرهای دور و نزدیک در ایران شده و همچنین تا کشور عراق گسترش یافته است، یکی از مکان‌های که تولیدات گیوه یا همان(کلاش) در آن رونق یافته است شهرهای مرزی مانند مریوان (که در محدوده اورامانات قرار نمی گیرد) در استان کردستان و جوانرود در استان کرمانشاه است، که استاد کاران ماهر اکثرا از شهر نودشه به این شهرها مهاجرت کرده اند و در آنجا تولیدات خود را به مسافرین عرضه می کنند.

مصطفایی می گوید: شهرهایی مانند مریوان به دلیل مرزی بودن و وجود بازارچه های مرزی هر روز مورد بازدید افرادی مختلفی از شهرهای ایران و بازار مناسبی برای صنایعی مانند صنعت گیوه فراهم کرده است، به طوری که در حال حاضر به اشتباه شهر مریوان به عنوان شهر جهانی گیوه ثبت گردیده است، هر چند اگر تحقیقی در این مورد انجام شود معلوم خواهد شد که بیش از 90درصد استادکارانی که در مریوان مشغول به گیوه بافی هستند از نودشه و اطراف آن به مریوان مهاجرت کرده اند و این به دلیل همجواری نودشه با مریوان بوده است.

رونق بازار گیوه در مریوان این شهر رابه اشتباه به عنوان شهر گیوه ثبت کرده است

رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان پاوه می گوید:گیوه در شهر نودشه در مراسمی در تاریخ 29 فرودین 1396 با حضور استاندار کرمانشاه همزمان با مریوان ثبت ملی شد.

«هادی شریفی» در خصوص کمک به توسعه و رونق این صنعت در شهرستان و شهر نودشه گفت : ما در سال گذشته ۲۵۶ نفر تسهیلات پرداخت کردیم ۹۰۰ میلیون نیز به کارگاه‌ها بصورت مجزا تسهیلات پرداخت نمودیم و دو فروشگاه اینترنتی صنایع دستی نیز راه اندازی کردیم. همچنین بیمه صنعتگران و همچنین آموزش وترویج صنایع دستی آموزش رشته گیوه بافان در حدود سالانه ۶۰ تا ۷۰ نفر راه اندازی دو فروشگاه و «ورکشاپ» عرضه مستقیم و همچنین ثبت ملی روستای «میوان» به عنوان روستای زنان گیوه باف از دیگر اقدامات اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان پاوه است.

روستای «میوان» به عنوان روستای زنان گیوه باف ثبت ملی شده است

شریفی به دلایل نامگذاری مریوان به شهرگیوه اشاره کرد و گفت: چون مریوان هم به لحاظ جمعیت صادرات مرزی و تعداد فروشگاه‌ها و هم مردم درگیر در این کار بیشتر از شهر نودشه بودند ثبت جهانی رو انجام دادند که ما هم شهر نودشه را بعنوان پایلوت ثبت جهانی بافت با ارزش در نظر داریم.

ادبیات شفاهی حکایت از این دارد که نودشه پایگاه اصلی گیوه است

این کارشناس مردم شناسی پایگاه منظر فرهنگی تاریخی اورامانات می گوید: یکی از آیتم‌های که اصیل بودن یک اثر را نشان می دهد نگاه به ادبیات شفاهی و جایگاه آن اثر در فلکلور آن منطقه است، اگر به نودشه سفرکنید و مدتی در آنجا بمانید متوجه خواهید شد که گیوه فقط یک اثر مادی نیست بلکه وارد ادبیات شفاهی، شعر، ترانه و... شده است، برای مثال می توان به ضرب المثل«بی پالایم خاسن نه به پالای ته نگ *** بی یانیم خاسن نه به یانه‌ی جه نگ» که معنی آن می شود: کفش نداشته باشی بهتر است تا اینکه کفش تنگ بپوشید، بی خانمانی بهتر است تا اینکه خانواده ای پر از نزاع داشته باشید؛ در این ضرب المثل به راحتی و لنگه به لنگه نشدن گیوه اشاره دارد.

از این رو می‌بایست نودشه به عنوان شهر گیوه یا کلاش ثبت ملی و جهانی شود از جمله توانمندی‌ها و ظرفیت‌های که  شهر نودشه را می‌توانست به عنوان شهر جهانی کلاش یا گیوه معرفی کند:

-نودشه شهری با جمعیت۵هزار نفر که ۱۷۰۰نفر استادکار گیوه دارد
-قدمت کارگاه های کلاش به قدمت تاریخ سکونت در این شهر بر می گردد.
-نودشه خاستگاه کلاش هورامی است.
-در نودشه بیش از سی مدل کلاش زنانه و مردانه تولید می شود.
-معیارها و مفاهیم رنگبندی کلاش در نودشه تداعی افکار و باورهای مردمی است.
-در زمینه نوآوری و نیاز مشتری تنوع کلاش طرح دار در نودشه از همه جا متمایز تر است.

مسولین محترم می بایست برای ثبت ملی و جهانی اثر به جایگاه اصلی آن اثر توجه کنند یعنی بعد معنوی و جایگاه اثر در بین آن مردمان نه جای که به دلیل بازار کالای که در آن خرید و فروش می شود، تا خدمتی به مردمی باشد که با جان و دل از آن آثر نگهداری و آن را رونق بخشیده اند، لذا توجه به ثبت ملی و جهانی نودشه به عنوان شهر گیوه یا(کلاش) ادای حقی بزرگ به صاحبان حقیقی آن اثر خواهد بود.

-

گزارش از: فرهاد صالحی